Het is een van de wreedste acties van de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog in Zeeland: de executie van tien verzetsstrijders in Renesse. Vandaag is het 75 jaar geleden dat deze groep mannen, later bekend als de Tien van Renesse, zijn opgehangen voor de toegangspoort van Slot Moermond in Renesse.
Klik hier voor het artikel op Omroep Zeeland
De executie maakte veel los op het eiland en uiteraard ook bij de families van de slachtoffers. De trauma's die de direct nabestaanden hierdoor opliepen werken nu, 75 jaar na dato, nog steeds door bij de kleinkinderen van de slachtoffers. Zoals ook bij Jos en Carla Jonker, wiens opa en oud-oom door de Duitsers zijn omgebracht.
Het verhaal start op 2 december 1944 wanneer de Duitsers alle mannen op Schouwen-Duiveland tussen de 17 en 40 jaar oproepen voor de Arbeitseinsatz. Een groep verzetsmensen besluit het bevolkingsregister van Renesse te ontvreemden, zodat de bezetter geen overzicht meer heeft welke mannen zich moeten melden. Nadat de documenten zijn weggehaald, duikt de groep onder.
Maar tijdens hun vluchtpoging naar het dan al bevrijde Noord-Beveland gaat het mis. Ze worden ontdekt door de Duitsers en opgepakt. Zeven mannen weten te ontkomen. De tien anderen worden vastgezet en doen er het zwijgen toe. Ze laten niks los over de zeven anderen en over de locatie waar ze het bevolkingsregister hebben verborgen. Deze daad komt hen duur te staan, want ze worden ter dood veroordeeld en op 7 december, om 12.00 uur 's middags opgehangen. Om de bevolking af te schrikken blijven de lichamen 24 uur hangen.
Joost-Pieter en Leen Marie Jonker
10 december 2019. Iets na 12.00 uur. Jos en Carla Jonker lopen met een bos bloemen richting de zwerfkei die op de plaats van de executie ligt. Ze zijn hier om hun opa, Joost-Pieter Jonker, en oud-oom, Leen Marie Jonker, te herdenken. Maar ook om respect te tonen voor hun vader, die zijn vader en broer verloor. De gevolgen van zijn verdriet waren groot voor de rest van het gezin.
Broer en zus Jonker hebben het zichtbaar moeilijk als ze vertellen over het trauma dat al 75 jaar de familie beheerst. Hun vader wilde en kon er niet over praten wat er met zijn vader en broer is gebeurd.
Wanneer Jos voor het eerst hoorde over het verhaal van de tien van Renesse, weet hij niet meer precies. "Maar het is wel zo dat er altijd vragen waren." Zo mochten Jos en zijn broers en zussen niet het lied De vaste burcht is onze God zingen, omdat dit ook het lied was wat de tien mannen vlak voor de executie nog hebben gezongen. "Het mocht niet uitgesproken worden en als het op de radio was ging de radio uit." Carla vult aan: "Ik moest dat lied voor orgelles gaan oefenen, en dat mocht niet."
Dat de executie nu nog veel los maakt, heeft Tjeerd Muller ook ervaren. Hij heeft drie jaar geleden een documentaire gemaakt over de Tien van Renesse. En tijdens het draaien ervan, maakte het al veel los in de betrokken families. "Een generatie lang is er eigenlijk niet over gepraat en door mijn film zijn families weer met elkaar in gesprek gegaan over dit onderwerp. En dat is wel een unieke situatie."
De Tien van Renesse worden sinds 2010 niet meer op 10 december herdacht, maar op 4 mei. En dat vindt Muller wel een goede zaak. "Op 10 december kan iedereen voor zichzelf hier iets mee doen en er aan denken. Maar het komt op 4 mei beter tot zijn recht, omdat we dan alle slachtoffers herdenken en in dat opzicht vind ik dat wel een goede ontwikkeling."
